Sıkılganlık ve dindeki yeri /Reşat Önder
1
   
1
     
  İngilizce İngilizce
  Arapça Arapça
 
 
     
1 Psikolojiye Giriş
K Giriş
K Psikoloji ve Birey
K Psikoloji ve Toplum
K Psikoloji ve Ahlak
K Duygular
1 Coşkular ve Etkileri
K Heyecanlar
K Heyecanların Gizlenmesi
K Hastalıksal Heyecanlar
K Heyecanlar Nasıl Değerlendirilir?
K Heyecanların Fizyolojisi
K Heyecanların İfade Şekilleri
K Heyecanların İncelenmesi
K Heyecanların Kontrolü Gerekir
K Heyecanların Oluşumu
K Heyecanların Özellikleri
K Heyecanların Zihinsel Fonksiyonları
K Ribot'a Göre Beş Temel Heyecan
1 Korku ve Etkileri
K Korku ve Tanımı
K Korkunun Zihinsel Fonksiyonları
K Korkunun Fizyolojisi
K Korkunun Gelişimindeki Etkenler
K Korkunun Kontrolü
K Korkunun olumlu YanlarıVar mıdır ?
K Korkunun Türleri
1
K Öfke ve Tanımı
K Öfkenin Fizyolojisi
K Öfkenin İfade etme Şekilleri
K Öfkenin Kontrolü Gerekir
K Öfkenin Muspet Yanları Var mıdır?
K Öfkenin Nedenleri
K Öfkenin yersiz Bastırılması
K Öfkenin Zihinsel Fonksiyonları
1 Sevinç ve Etkileri
0 Sevinç ve tanımı
0 Sevincin fizyolojisi
0 Sevincin Gelişimi ve etkileri
0 Sevinçte Zihinsel fonksiyonlar
0 Sevincin Kötüye Kullanılması
1
0 Hüzün ve Tanımı
0 Hüznün türleri
0 Hüznün zihinsel Fonksiyonları
0 Hüznün Fizyolojisii
0 Hüznün Gizlenmesi
0 Hüzünlü insanların Hayatla İlişkisi
0 Hüznün Tedavisi
1
0 Sempati ve tanımı
0 Sempati ve İlişkiler
0 Sempatiden Yoksun Olma Hali
0 Sempatinin Gelişimi
0 Sempatinin Kötüye kullanılması
0 Sempatiyi Doğuran Faktörler
1
0 Tiksinme ve Tanımı
0 Tiksinme Hayat İlişkisi
1
0 SıkılganlığınTanımı ve Belirtileri
0 Sıkılganlık Kimlerde Görülür
0 Sıkılganlığın Ödünlenmesi
0 Sıkılganlığın Tedavisi
0 Sıkılganlıkda Ketleme
0 Sıkılganlık-Hayatla İlişkisi
1
0 Heyecanlar ve Din
0 Öfke-Din ve İlişkileri
0 Din ve Öfkeyi Yenmenin Yolları
0 Korku ve Dindeki yeri
0 Hüzün ve Dindeki Yeri
0 Sıkılganlık ve Dindeki Yeri
0 Sevinç ve Dindeki Yeri
1
0 Modern Yaşam ve Psikoloji
0 Heyecan Olgunluğu
0 Sevginin ve Kötülüğün Anlamı
0 Heyecan Akıl Sevgi İrade
1 Kısaltmalar
1 Yararlanılan Kaynaklar
Site Haritası
Yazdır
Yazdır

HAYA VE SIKILGANLIK
(Reşat ÖNDER)

Ayet ve Hadislerde Haya ve Sıkılganlık

    Haya, Allah korkusuyla günahtan kaçınma... Sözlük anlamında utanma ve namus demektir. Cüneydi Bağdadi: “Haya, nimetleri ve bunlara karşı şükürde kusurunu görmendir. Bu iki görmeden doğan hale haya denir. Haya kişiye çirkin işleri bıraktıran; hak sahibine, hakkını ödemekte ihmalden alıkoyan bir huydur.”
     Halk arasında haya, sıkılganlıkla genelde karıştırılır. Yapılması gereken olumlu davranışları dahi etkileyen, yakışıksız, gereksiz davranışları sergileten sıkılganlık, asla haya anlamına çekilmez. İsfehani, Müfredat’ında; “haya” kelimesinin bir kaç türlü kullanımlara müsait olduğunu belirtmektedir. Sonra konumuzla ilgili kullanımına işaretle: “Haya, akıllıca iş yapma kuvveti diye tarif etmektedir. Anlaşılıyor ki akıllıca iş genelde akıl sahiplerine özgüdür. Aklı olmayanın imanı olamayacağı açıktır. Akılsız vahyin prensipleriyle yükümlü tutulamaz. Peygamberimiz: “Haya imandandır. İmandan sonra aklın başı haya ile güzel ahlaktır.” buyurmuştur.
     Örfen haya edip utanılacak bir kısım sorunların sorulması veya açıklanması hususunda dinimiz haya aramaz. Bir başka ifadeyle haya gerekçesiyle o çeşit konulara değinilmemesini; ihmal edilmesini doğru bulmaz ve buna haya denmez. Peygamberimiz yeri geldiğinde o tür konulara şu ayeti okuyarak girmiştir: “Allah gerçeği söylemekten çekinmez.”
     Bazı hadis şerhlerinde: “Haya, halkın ayıplanması endişesinden ötürü insana arız olan sıkılma halidir” diye tarif edilmiştir. Bu tarif yanlış anlamalara yol veren eksik bir tariftir. Örneğin tarif şöyle yapılabilirdi: “Haya, halkın, çirkin işleri kınaması kaygısından ötürü insanda ortaya çıkan bir sıkılma halidir.” Peygamberimiz: “Haya, ancak hayır getirir buyurmuştur. Halbuki bazı sıkılganlıklar hayri dahi götürüyor. Kısaca haya, güzel, hayırlı işlerde sıkılma değil; çirkin, kötü işlerden kaçınma halidir.
    “Haya imandandır.” “Hayanın hepsi hayırdır şeklindeki Peygamberimiz sözlerini, olumlu bir iş yapılması sırasında insanda meydana gelen sinir tutukluğuyla bağdaştırılması ne akla ne de nakle uygundur.
     Hz. Peygamber: “Edepsizlik ve çirkinin girdiği şey çirkinleşir, hayanın girdiği şeyde güzelleşir buyurmuştur. Edepsizlik diye tercüme ettiğimiz kelime fuhş’dur. Fuhş, günah ve günah işlenecek yerden çirkinliği fazla olanlara denmiştir. Söz ve fiilden açık şekilde çirkin olanlar hep fuhş kelimesiyle ifade edilmiştir. Zinada günahların en çirkini olanlar hep fuhş kelimesiyle ifade edilmiştir. Konumuz olan hadisteki fuhştan çirkin ve kaba sözlerin kastedildiği umumiyetle benimsenmiştir. Ancak kaba ve sert davranışın kastedildiği de söylenmiştir.
    Kur'an’da: “İnsanlar içinde edepsizliğin yayılmasını isteyenler için dünyada da, ahirette de acı bir azap vardır. Allah bilir, siz bilmezsiniz. buyrulmaktadır.


HANÇERLİOĞLU, Orhan; İslam İnançları Sözlüğü, Remzi Kitabevi yay. İstanbul, 1984, “Haya” md.
ATEŞ, Tasavvuf a.g.e., s.313-314.
İSFEHANİ, Müfredat, “Hayy” md.  (                                               “               ”)
GAZALİ, Mizan a.g.e., s.158.
CANAN, Kütübi Sitte Muhtasarı a.g.e., c. 6, s.334.
Kur'an (33) Ahzab 53.
Ez-ZEBİDİ, Zeydü’d-Din Ahmed b. Ahmed b. Abdi’l-Lâtif, Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve şerhi, 3.baskı, (tec.Ahmet Naim-Kamil Miras), Diyanet İşleri Başkanlığı Yay. Ankara-1983 c.12, s.149-150.
BUHARİ, Edep 77; Tecrid-i Sarih, c.12, s.149.
BUHARİ, İman 3,16; Edeb 77; MÜSLİM, İman 59; EBU DAVUD Edeb 6/4795, sünnet , 14 (4676); İBN MACE Mukad. 9, 57.
EBU DAVUD Edeb 6 (4796)
TİRMİZİ, Birr 47 /1975); İBN MACE Zühd 17 (4185)
CANAN, a.g.e., c. 6, s.339.
Kur'an (24) Nur 19.

 

 
     
1
Felsefi Şiirler
K
Acıların Ayak İzi
K
Artık Ekilmiyor Tuzlar
K
Bitsin Artık
K
Çınar Gibi
K
Gelecektir Çocuklar
K
Gündüz Oğlu Gece
K
Kalemim Toy
K
Kalplerdeki Nur
K
Kurdum Pusumu Korkularıma
K
O'nun Şiirleriyle
K
Tekmelesem Gökyüzünü
K
Tuz Ekiyor Gözlerim
1
1
1
1
Belge İndir
1
Şiir İndir
1
1
E-Devlet
1
Mebbis
1
E-Okul
1
1
Kamu Bilişim Sistemi
1
Yüksek Öğretim Kurumu
1
Adalet BakanlığıI
1
İçişleri Bakanlığı

11111111

İNSANLIK TARİHİNE IŞIK TUTAN TÜRK BİLİM ADAMLARI

"· Nice insanlar gördüm, üzerinde elbisesi yok. Nice elbiseler gördüm, içinde insan yok."
Hz. Mevlana

Copyright © 2007-2020 www.resatonder.com
Web Desing : Reşat ÖNDER

Yasal Uyarı: Eserlerden alıntı yapılırken kaynağın belirtilmesi esastır.